Esap-sanaq bólimi

Lawazımlı shaxslar tárepinen nızamǵa qarsı hárketler islenip atırǵanı málim bolıp qalǵan jaǵdaylarda, bas buxgalter tiyisli ilaj kóriwi ushın bul haqqında shólkem basshısına jazba informaciya beredi.

 Materiallıq juwapker shaxslardı (kassirler, baza basqarıwshıları hám basqalar) lawazımǵa belgilew, azat etiw hám basqa lawazımǵa ótkeriw máselesi bas esapshı menen kelisip sheshiledi.

 Túrli shólkemler menen dúziletuǵın shártnamalardı, eger olar tikkeley shólkemniń qarjı-xojalıq iskerligine baylanıslı bolsa, sonıń menen birge, xızmetkerlerge lawazım is haqıları, mıynet haqı ústemeleri hám de sıylıqlardı belgilew haqqındaǵı buyrıqlardı daslep bas esapshı kórip shıǵadı hám olarǵa qol qoyadı.

 Shólkem basshısı bas buxgalterge normativlik-huqıqıy hújjetlerde názerde tutılǵan óz minnetlemelerin orınlawı hám de huqıqlarınan paydalanıwında járdem beriwge májbúr.

 Bas buxgalterge óz minnetlemelerin atqarǵanı hám de óz huqıqlarınan paydalanǵanı ushın qısım ótkeriw úzil-kesil túrde qadaǵan etiledi.

 Bas buxgalter pul qarjları, tovar-materiallıq hám basqa nárselerdi qabıllaw, saqlaw hám jumsaw boyınsha nızamshılıqqa qarsı bolǵan operaciyalar menen baylanıslı hújjetlerdi orınlaw ushın qabıllawı hám de rásmiylestiriwi qadaǵan etiledi.

 Egerde, shólkem basshısı tárepinen bas buxgalter orınlawı ushın berilgen buyrıq júzesinen bas buxgalter hám shólkem basshısı ortasında bul buyrıqtı buxgalteriya esabı hám esabatın júrgiziwdiń belgilengen rejimine yamasa nızamshılıqqa muwapıqlıǵı boyınsha qarama-qarsılıq (kelispewshilik) júzege kelse, bas esapshı bul buyrıqtı orınlamay turıp, asıǵıslıq penen shólkem basshısına usı jaǵday júzesinen tiykarlanǵan jazba informaciya beredi.

 Bas buxgalter tárepinen jazba túrde informaciya beriliwine qaramastan shólkem basshısı qayta jazba buyrıq bergen jaǵdaylarda, bas esapshı bul buyrıqtı atqaradı. Bunda bul hárekettiń júz bergenligi ushın juwapkerlik tolıq shólkem basshısına júkletiledi.

 Shólkem basshısı ózi qabıl etken qarar haqqında jazba túrde úsh kúnlik múddet ishinde joqarı shólkemge yamasa tiyisli finans organına xabar beriwi shárt. Bunday xabardı alǵan joqarı shólkem yamasa tiyisli finans organı belgilengen tártipte onı kórip shıǵadı hám tiyisli ilajlardı kóredi.

 Buxgalteriyaǵa baslanǵısh esap hújjetlerin tapsırıw múddetleri bas buxgalter tárepinen dúzilip, shólkem basshısı tárepinen tastıyıqlanǵan keste tiykarında belgilenedi. Materiallıq juwapker hám basqa lawazımlı shaxslarǵa bul kestedegi hújjetlerdi hám maǵlıwmatlardı buxgalteriyaǵa tapsırıw múddetleri haqqında kóshirme usınıs etiledi.

 Shólkemlerdiń barlıq bólimleri (xızmetkerleri) buxgalteriyaǵa buxgalteriya esabın júrgiziw ushın kerek bolatuǵın barlıq zárúrli hújjetlerdi (buyrıq hám buyrıqlardıń kóshirmelerin, sonıń menen birge, hárqıylı shártnama, tólem hújjetleri hám basqalardı) waqıtında usınıwları shárt.

 Bas buxgalterdiń buxgalteriya esabın júrgiziwi ushın talap etiletuǵın hújjetler hám maǵlıwmatlardı rásmiylestiriw hám buxgalteriyaǵa usınıwǵa tiyisli talapların waqıtında orınlawǵa shólkemniń barlıq xızmetkerleri májbúr.

 Bas buxgalter onıń esap hám esabat boyınsha tuwrıdan-tuwrı wazıypaların orınlaw menen baylanıslı bolmaǵan tapsırmalardı beriwi múmkin emes. Sonıń menen birge, bas esapshıǵa pul qarjları hám materiallıq zatlar ushın tikkeley materiallıq juwapkerlik penen baylanıslı bolǵan wazıypalardı júklew múmkin emes. Oǵan bankler hám basqa shólkemlerden tikkeley pul qarjların alıw qadaǵan etiledi.

 Shólkemlerde pul, tovar-materiallıq hám basqa baylıqlardı qabıllaw hám beriw ushın tiykar bolıp xızmet etetuǵın hújjetler, sonıń menen birge qárejetler smetası orınlanıwına tiyisli barlıq hújjetler hám de finanslıq esabatlar shólkem basshısı yamasa onıń orınbasarı hám bas buxgalter yamasa onıń orınbasarı tárepinen qol qoyıladı. Nızamshılıqqa muwapıq ministrlikler, mámleket komitetleri hám keńselerinde birinshi qol huqıqı sol ministrlik, mámleket komiteti hám mákemesiniń basqarma yamasa ǵárezsiz bólimleriniń basshılarına beriliwi múmkin.

 Bas buxgalter yamasa onıń orınbasarı tárepinen qol qoyılmaǵan baslanǵısh esap hújjetleri atqarıw ushın jaramsız esaplanadı hám orınlawǵa qabıl etilmeydi.